Kolostrum Yönetiminde Aşamalar
Kolostrum yönetiminde aşamalar 4 adımdan oluşmaktadır. İlk aşama doğum öncesi ananın özellikleri ve durumu ile ilgili yaşam koşullarının düzenlenmesini ve kontrolünü içerir. Sağım, depolama ve besleme aşamaları ise birbiri ile ilişkili diğer aşamalardır.
Buzağı sağlığı için kolostrum yönetiminde aşamalar
Kolostrum nedir?
Kolostrum meme bezlerinde doğuma yaklaşık beş hafta kala salgılanmaya başlar. Gebeliğin son iki haftasında salgılama maksimum seviye ulaşır. Buzağı doğduğunda ise aniden durur. Kolostrum (ağız sütü), normal süte göre 2 katı kuru madde, 3 katı mineral ve 5 katı protein içerir. Ayrıca, kolostrum içeriğinde buzağının ihtiyacı olan yüksek oranda vitaminler, enerji, büyüme faktörleri, hormonlar ve hastalıklardan korunmasına yardım eden bağışıklık maddeleri (IgG) bulunur. Kaliteli kolostrum buzağı için tek sağlıklı yaşam iksiri olarak kabul edilir.
Doğum öncesi hazırlıklar
Gebelik döneminde ineğin sağlığı, mastitis ve diğer geçirilen hastalıklar, yapılmış olan aşıları, vücut kondisyon skoru, ilk doğum veya aşırı yaşlılık durumu ve kuru dönem beslemesi kolostrum kalitesini yakından etkiler. Kaliteli bir kolostrumun elde edilmesi için gerekli koşullar bu dönemde hazırlanmalıdır. Örneğin, besleme yetersizliği olan ineklerde strese bağlı olarak kolostrumun kalitesi ve miktarı düşer.
Kolostrum sağımı
Yeni doğum yapan ineğin sağımı ayrı bir özen ister. Çünkü, ortalama 60 gün kuruda kalmış ve hiç sağılmamıştır. Bu nedenle, inek doğum yaptığından hem yorgun hem de tedirgin olabilir. Ayrıca, inek memeleri uzun zamandır temizlenmediği için patojen yükü yüksektir.
Aşağıdaki prosedüre göre bir dizi uygulama ile ilk sağımda temiz bir kolostrum elde edilebilir;
- İnek doğum sonrası vakit geçirmeden en kısa sürede sağın.
- İneğin meme başları ve memesi kaba pisliklerden arındırın.
- İneğin meme başları, ön daldırma solüsyonu kullanılarak dezenfekte edin. Daldırma solüsyonun etkili olması için en az 30 saniye süresince memeye uygulayın.
- Ön daldırma işlemi tamamlandığında çözelti kuru, temiz bir havlu veya bezle silin.
- İnek temiz ve kurulanmış meme uçları ile sağıma hazırdır, sağımı yapın.
- Ön sağım yapın. Kanlı ve mastitisli ise kolostrumu beslemede kullanmayın.
- İlk kolostrumu süt sağım makinesi ya da elle sağın. Sağım makinesi ve sağımcı hijyenine dikkat edin.
Fazla kolostrumun depolaması
İnekler, çoğunlukla yavrularının gereksiniminden daha çok kolostrum üretirler. Üretilen kaliteli kolostrumun fazlası ihtiyaç halinde diğer yeni doğan buzağılara içirilmek üzere muhafaza edilir. Kullanılmayan kaliteli kolostrum 24 saat kadar 4oC’de buzdolabında saklanabilir. Daha uzun süreli saklanacak ise derin dondurucuda (-18oC) antikor seviyesini kaybetmeden 1 yıla kadar muhafaza edilebilir. Derin dondurucudan çıkartıldığında kolay çözünebilmesi için 1-2 litrelik hacimde yüzey alanı geniş yassı kap ya da poşetler kullanılmalıdır. Her muhafaza kabına ineğin kulak numarası, sağım tarihi ve IgG kalite düzeyi yazılmalıdır. Derin dondurucu sıcaklığı sürekli kontrol edilmeli, çözülmüş kolostrumlar kesinlikle tekrardan dondurulmamalıdır.
Kolostrum beslemesi
Sağım sonrası kolostrumu biberona doldurularak doğrudan buzağıyı beslemek pratiktir. Ancak, anneden elde edilen kolostrum kalitesi yeterli değil ise, daha önce başka ineklerden sağılıp, muhafaza altına alınmış olan kolostrumun kullanılması gerekir.
Dondurulmuş ağız sütü (kolostrum); besleme değeri ve bağışıklık sağlayan maddelerin muhafazası için kesinlikle kaynatılmamalıdır. Sıcak sulu veya mikrodalga fırınlarda işleme tabi tutulmamalıdır. Kolostrum 50 oC’nin altındaki ılık olarak nitelenen su banyosu içinde çözdürülmelidir.
TBS: Toplam bakteri sayısı SHS Somatik hücre sayısı
Kolostrum yönetiminde aşamalar
Sonuç olarak, kolostrumun sağımı, depolanması ve beslenme sürecinde kontaminasyona neden olabilecek tüm adımlardan kaçınılmalıdır. Kolostrum yönetiminde her aşama detaylı olarak ele alınmalı ve kalitesi garanti edilmiş kolostrum ile buzağılar beslenmelidir. İyi yönetilen bir kolostrum besleme süreci buzağının sağlığını korurken, canlı ağırlık artışını ve laktasyon süt veriminin olumlu yönde etkilediği unutulmamalıdır.
Yazar: Milk’n’Roll Araştırma Grubu
Kaynaklar
Anonim, 2020, Buzağı Bakım ve Beslenmesi, Tarım ve Orman Bakanlığı.
Aydoğdu, U., 2014. Sütçü İneklerde Kolostrum Kompozisyonu ve Kalitesinin Buzağı Pasif İmmunitesine Etkileri, T.C. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Anabilim Dalı (Vet), Doktora tezi. Konya.
Hayırlı, A., 2016. Buzağı Besleme, Sağlığı, Sevk Ve İdaresi.
Genç, M., 2015, İsviçre Esmeri ve Siyah Alaca Sığırlarda Bazı Çevresel Faktörlerin Kolostrum Kalitesi ve Pasif İmmunite Üzerine Etkileri, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum.
Godden S. 2008. Colostrum Management for Dairy Calves. Veterinary Clinics Food Animal Practice 24 (2008) 19-39.
Muller LD, Ellinger DK. 1981. Colostral immunoglobulin concentrations among breeds of dairy cattle. Journal of Dairy Science, 64: 1727-1730.
Wattiaux MA. 2014. Heifer Raising-Birth To Weaning 28- Importance Of Colostrum Feeding.